27.07.2023

Niedoczynność tarczycy u kota – objawy i leczenie hipotyreozy

author-avatar.svg

Koty.pl

Ten tekst przeczytasz w 6 minut

Niedoczynność tarczycy u kota jest stosunkowo rzadko spotykanym schorzeniem. Mogą na nią wskazywać karłowatość, zaburzenia wzrostu, zaburzenia defekacji, łamliwość kości. Niektóre postaci niedoczynności można z powodzeniem leczyć.

niedoczynność tarczycy u kota

fot. Shutterstock

  1. Jak działa tarczyca?
  2. Przyczyny niedoczynności tarczycy u kotów
  3. Objawy niedoczynności tarczycy u kota
  4. Rozpoznanie choroby tarczycy
  5. Leczenie niedoczynności tarczycy
  6. Rokowania u kota z niedoczynnością tarczycy

Niedoczynność tarczycy to choroba, w której dochodzi do wytwarzania wystarczającej ilości hormonów tarczycy, co prowadzi do wieloukładowego zaburzenia przemiany materii. Większość przypadków niedoczynności tarczycy spowodowana jest uszkodzeniem tego gruczołu. Choroba ma charakter przewlekły i przez długi czas może rozwijać się bez widocznych objawów klinicznych.

Jak działa tarczyca?

Tarczyca jest zbudowana z dwóch płatów położonych na dolnej powierzchni szyi wzdłuż tchawicy. Produkuje ona m.in:

  • tyroksynę (T4),
  • trójjodotyroninę (T3),
  • ich prekursor tyreoglobulinę (Tg).

Hormony te odgrywają dużą rolę w przemianie węglowodanów, białek i tłuszczów, a zatem w metabolizmie całego organizmu. Hormony tarczycy są szczególnie istotne dla rozwoju płodowego, zwłaszcza układu nerwowego oraz mięśni szkieletowych i serca. Produkcja hormonów tarczycy regulowana jest przez przysadkę mózgową za pomocą hormonu tyreotropiny (TSH). Na przysadkę z kolei wpływ wywiera podwzgórze dzięki tyreoliberynie (TRH).

Niedoczynność tarczycy może rozwinąć się w wyniku zaburzenia na jednym z tych trzech poziomów – czyli zaburzenia osi – podwzgórze-przysadka-tarczyca. Ma to także znaczenie dla rozwoju objawów klinicznych, szczególnie dla powiększenia tarczycy, czyli tzw. wola, kojarzonego z tą przypadłością u ludzi.

kot z niedoczynnością tarczycy-min.jpg
fot. Shutterstock

Wole może wystąpić w przypadku prawidłowego funkcjonowania osi i np. przy zaburzeniu wbudowywania jodu do związków organicznych lub w wyniku jego niedoboru w diecie, co obecnie zdarza się u zwierząt niezmiernie rzadko. Dużo częstszą przyczyną jest zaburzenie osi podwzgórze-przysadka-tarczyca, skutkującym niedostatecznym wytwarzaniem hormonów tarczycy, dlatego wole u zwierząt jest rzadkością.

Niedoczynność tarczycy u kotów – przyczyny

W porównaniu do psów niedoczynność tarczycy u kotów występuje bardzo rzadko – u tych zwierząt obserwuje się częściej nadczynność tarczycy.

W większości przypadków u kotów do niedoczynności tarczycy dochodzi wskutek leczenia stanu przeciwnego, czyli nadczynności narządu, bądź jego usunięcia w trakcie zabiegu operacyjnego. Ale zdarzają się też przypadki wrodzonej niedoczynności tarczycy. Dotychczas opisany został jeden przypadek u kota z wtórną ośrodkową niedoczynnością tarczycy. Opisano natomiast wiele przypadków pierwotnej niedoczynności tego gruczołu u kotów.

Pierwotną niedoczynność tarczycy można podzielić na niedoczynność wrodzoną oraz nabytą. Nabyta niedoczynność może mieć podłoże jatrogenne lub rozwinąć się jako limfocytarne zapalenie tarczycy.

kot z chorą tarczycą-min.jpg
fot. Shutterstock

Jatrogenna pierwotna niedoczynność tarczycy u kotów jest najczęstszą postacią nabytej niedoczynności tego gruczołu u kotów. Postać ta może być konsekwencją operacji obustronnej tyroidektomii, leczenia radioaktywną postacią jodu (izotopem 131I) lub przedawkowania leków przeciwtarczycowych. Na ogół jatrogenna niedoczynność tarczycy ma charakter przejściowy i ustępuje w ciągu od kilku dni do kilkunastu miesięcy, w zależności od stosowanego leczenia. W niezmiernie rzadkich przypadkach obserwowano długo utrzymującą się jatrogenną niedoczynność tarczycy.

Wrodzona niedoczynność tarczycy u kotów związana jest z upośledzoną syntezą hormonów tarczycy i często prowadzi do pojawienia się tzw. wola tarczycowego. U kotów abisyńskich wrodzona niedoczynność tarczycy dziedziczona jest najprawdopodobniej jako cecha autosomalna recesywna. Opisano również przypadek u dwóch kotów z wrodzoną niedoczynnością tarczycy, u których przyczyną choroby był niedorozwój tego gruczołu. U kotów tych nie występowało wole tarczycowe. Najczęściej wrodzona niedoczynność tarczycy dotyczy kotów domowych krótkowłosych oraz koty abisyńskie obu płci.

objawy niedoczynności tarczcy u kota-min.jpg
fot. Shutterstock

Objawy kliniczne niedoczynności tarczycy u kotów

Zarówno koty z wrodzoną, jak i nabytą niedoczynnością tarczycy są apatyczne. Pierwsze objawy u kociąt z wrodzoną niedoczynnością pojawiają się pomiędzy 6 a 8 tygodniem życia. Obserwuje się wtedy spowolnienie wzrostu, prowadzące do rozwoju karłowatości z zaburzeniami proporcji ciała. Koty chorujące na wrodzoną niedoczynność tarczycy mają dużą, szeroką głowę, skróconą szyję i kończyny oraz szeroki tułów i powiększony obrys brzucha, co sprawia, iż będąc starszymi, kilkumiesięcznymi kotami, wciąż wyglądają jak kocięta. Są znacznie mniejsze i wydają się młodsze od zdrowego rodzeństwa pochodzącego z tego samego miotu. U części kotów obserwowano również tzw. szczurzy ogon.

choroby tarczycy u kota-min.jpg
fot. Shutterstock

Często pierwszymi objawami, które obserwuje opiekun zwierzaka, zgłaszając problem lekarzowi weterynarii, są zwiększony wysiłek podczas defekacji, zaparcia oraz niechęć do zabawy. Ponadto u kociąt obserwuje się:

  • otępienie,
  • ospałość,
  • osłabienie i opóźnienie reakcji na bodźce zewnętrzne,
  • obniżenie temperatury ciała,
  • rzadkoskurcz,
  • sierść typową dla kociąt,
  • wydłużony czas wymiany uzębienia mlecznego na stałe – nawet powyżej 18 miesięcy.

wrodzona niedoczynność tarczycy u kota-min.jpg
fot. Shutterstock

Badanie radiologiczne kociąt z wrodzoną niedoczynnością tarczycy może ujawnić zmniejszone wysycenie kości, w szczególności śródstopia i nadgarstka, spowodowane opóźnioną mineralizacją kości oraz złamania. Rzadkim objawem opisanym u dwóch kotów z wrodzoną niedoczynnością tarczycy są ataki padaczkowe. Sporadycznie nierozpoznana wrodzona niedoczynność tarczycy może być przyczyną śmierci u kociąt.

Dorosłe koty z nabytą niedoczynnością tarczycy są otyłe, pomimo zmniejszonego apetytu. U kotów tych stwierdzano też:

  • nadmierne rogowacenie naskórka,
  • ciemną pigmentację skóry,
  • nużycę,
  • wyłysienia i matową sierść,
  • obrzęk śluzowaty twarzy nadający im szczególny wyraz twarzy określany jako facies tragica (twarz tragika).

wtórna niedoczynność tarczycy u kota-min.jpg
fot. Shutterstock

Rzadko występującymi powikłaniami towarzyszącymi chorobie mogą być:

  • suche zapalenie rogówki i spojówki,
  • przełyk olbrzymi,
  • refluksowe zapalenie przełyku,
  • atonia żołądka,
  • śpiączka.

Warto również dodać, iż w przebiegu jatrogennej niedoczynności tarczycy dochodzić może do obniżenia ciśnienia krwi, co z kolei prowadzić może do rozwoju ostrej niewydolności nerek.

Rozpoznanie niedoczynności tarczycy u kota

Rozpoznanie stawia się na podstawie objawów klinicznych i badań laboratoryjnych, przede wszystkim opierając się na ocenie funkcjonowania tarczycy. W rutynowym badaniu krwi (morfologia i biochemia) można zaobserwować niedokrwistość oraz podwyższony poziom cholesterolu i triglicerydów. Do potwierdzenia występowania choroby stosuje się oznaczanie poziomu hormonów tarczycy i przysadki:

  • tyroksyny całkowitej (T4),
  • wolnej tyroksyny (fT4)
  • tyreotropiny (TSH).

badanie tarczycy u kota-min.jpg
fot. Shutterstock

Niskie stężenie fT4 i T4 przy podwyższonym TSH świadczą o niedoczynności tarczycy. Interpretacja jest jednak nieco bardziej złożona. Oceniając poziom hormonów, weterynarz musi uwzględnić czynniki wpływające na ich wzrost lub obniżenie. Mają tu znaczenie:

  • wiek,
  • masa ciała,
  • rasa,
  • otyłość,
  • intensywny wysiłek fizyczny,
  • ciąża,
  • zabieg chirurgiczny/znieczulenie,
  • stosowane leki,
  • współistniejące choroby.
baner zdrowie

Leczenie niedoczynności tarczycy

Leczenie niedoczynności tarczycy u kotów polega na uzupełnianiu niedoboru tyroksyny poprzez stosowanie lewotyroksyny (syntetyczna odmiana hormonu produkowanego przez gruczoł tarczycowy). Lek podawany jest w postaci tabletek.

leki na niedoczynność tarczycy u kota-min.jpg
fot. Shutterstock

Dawka początkowa leku wynosi 10–20 μg/kg m.c. doustnie raz dziennie. Po około 4–6 tygodniach terapii należy ponownie ocenić stan zwierzęcia i poziom hormonów tarczycy we krwi. Zależnie od uzyskanych rezultatów dawka leku powinna zostać obniżona bądź zwiększona. Reakcję na leczenie, przejawiającą się zwiększoną aktywnością i poprawą samopoczucia można zaobserwować już po tygodniu leczenia. Ustąpienie innych objawów trwa dłużej – zaburzenia dermatologiczne i neurologiczne mogą zaniknąć dopiero po kilku miesiącach.

Po ustąpieniu objawów klinicznych można spróbować ocenić czynność tarczycy. W tym celu należy odstawić leki na minimum 4 tygodnie (najlepiej 6-8) i oznaczyć poziom hormonów tarczycy.

Rokowania u kota z niedoczynnością tarczycy

W przypadku nabytej niedoczynności tarczycy należy spodziewać się dobrej reakcji na leczenie i rokowanie w tym wypadku jest dobre. Większym problemem terapeutycznym może być wrodzona niedoczynność tarczycy, choroba, w przypadku której rokowanie jest ostrożne. Zastosowanie lewotyroksyny w większości przypadków nie daje pożądanych rezultatów.

niedoczynność tarczycy kot-min.jpg
fot. Shutterstock

W przypadku zbyt późno rozpoznanej choroby pozostają trwałe zmiany w układzie mięśniowo-szkieletowym. U wielu kotów z wrodzoną niedoczynnością tarczycy, pomimo uzyskania prawidłowego stężenia hormonów tarczycy we krwi, nie udaje się wyeliminować nawracających i opornych na leczenie zaparć. Koty te w końcu poddawane są eutanazji.

Pierwsza publikacja: 25.04.2022

Podziel się tym artykułem:

author-avatar.svg
Koty.pl

Koty.pl to portal tworzony przez specjalistów, ekspertów ale przede wszystkim przez miłośników zwierząt.

Zobacz powiązane artykuły

28.03.2024

Badanie krwi u kota. O czym mówią wyniki kociej morfologii?

Ten tekst przeczytasz w 6 minut

Regularne badania krwi u kota pozwalają szybko wykryć wszelkie nieprawidłowości – koty są zwierzętami skrytymi i sprawnie ukrywają też ból. Jak interpretować wyniki kociej morfologii? Sprawdź!

badanie krwi u kota

undefined

28.03.2024

Demencja u kota – jak rozpoznać koci Alzheimer?

Ten tekst przeczytasz w 6 minut

Zagraża każdemu starszemu kotu. Jak chronić mruczka przed demencją i co robić, gdy się pojawi?

demencja u kota

undefined

19.03.2024

Uważaj! Brudna kuweta zagraża zarówno kotu, jak i tobie

Ten tekst przeczytasz w 3 minuty

Czyszczenie kociej kuwety jest przykrym obowiązkiem każdego opiekuna. Czasami zdarza się nam zrobić to z opóźnieniem. Niestety taka zwłoka może sporo kosztować – i kota, i nas!

brudna kuweta

undefined

null

Bądź na bieżąco

Zapisz się na newsletter i otrzymuj raz w tygodniu wieści ze świata kotów!

Zapisz się