Kot czy Pies – czyli rzecz o magii nazwisk

Prawie 20 tys. Polaków nosi nazwisko Kot, a nikt nie nazywa się Pies – wynika z badań zaprezentowanych przez językoznawców, filozofów i historyków literatury podczas konferencji „Pies w kulturach świata”.

Specjaliści przeanalizowali bogaty materiał źródłowy od Koranu i Biblii, przez teksty średniowieczne po podania ludowe, by nakreślić zbiorczy obraz psa w kulturze.

Uściślając, nazwisko Kot noszą w Polsce 19 902 osoby, ale nikt nie nazywa się Pies. Wg językoznawców wpływ na to miała fatalna opinia o tym czworonogu, jaka panowała w średniowieczu.
„Do XVIII wieku rzeczownik psota, pochodzący od słowa pies, oznaczał rozpustę. A na czoło w ujęciu historycznym wysuwał się zwrot: łgać jak pies. W staropolszczyźnie, jeśli ktoś kogoś oczernił, musiał wejść pod ławę i odszczekiwać” – przypominał prof. Bogdan Walczak z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Językoznawcy prowadzili swoje badania m.in. na podstawie słowników nazwisk współcześnie używanych w Polsce.

Jak powiedział prof. Walczak, słowniki wskazują, że w byłym województwie częstochowskim jest człowiek o nazwisku Pies, ale jego nazwisko nie ma pochodzenia odzwierzęcego. W tym przypadku słowo „pies” powstało dlatego, że wyraz piesz, od imienia Piotr, uległ procesowi fonetycznemu, jakim jest mazurzenie.