Kot pustynny – niepozorny łowca skryty pośród wydm

Występowanie i środowisko

Koty pustynne żyją w trzech odrębnych regionach świata: na afrykańskiej pustyni Sahara, która rozciąga się przez Algierię, Niger i Maroko; na Półwyspie Arabskim; oraz w częściach Azji Środkowejmi.in w Turkmenistanie, Iranie, Pakistanie i Afganistanie.

Koty pustynne preferują bardzo suche, jałowe siedliska z niewielką ilością roślinności, do których są dobrze przystosowane. Zwierzęta te zamieszkują pustynie, ale także suche równiny i skaliste doliny, gdzie warunki bywają ekstremalne. 

Czas na łowy

Koty pustynne żywią się przede wszystkim małymi gryzoniami, czasami zającami, ptakami, pająkami, owadami i gadami. Są nieustraszonymi łowcami węży — ich ofiarą mogą być nawet jadowite żmije. Żyjąc w stosunkowo odludnym środowisku, koty pustynne są pokarmowymi oportunistami z konieczności. Podobnie jak wiele gatunków zamieszkujących pustynię, koty pustynne mogą przetrwać bez picia wody przez tygodnie. Zamiast tego pozyskują potrzebną im wilgoć ze swoich ofiar. Koty pustynne polują, skradając się blisko ziemi i wykorzystując swój wyostrzony zmysł słuchu do wykrywania ofiar. Dźwięki potencjalnego posiłku zakopującego się pod ziemią powodują, że koty pustynne zaczynają szybko kopać, aby odsłonić i złapać ofiarę. Po złapaniu mogą przykryć upolowaną ofiarę piaskiem i później wrócić, aby się pożywić.

Niezwykłe przystosowania i tryb życia

Jak większość kotowatych, kot pustynny prowadzi samotniczy tryb życia. W zależności od regionu występowania jest aktywny, albo w nocy, albo o świcie i o zmierzchu. 

Temperatura powierzchni w środowisku życia tego gatunku może osiągać nawet 50 stopni Celsjusza w ciągu dnia, a następnie spadać poniżej zera w nocy. Gatunek ten chowa się do nor, gdy temperatury stają się zbyt ekstremalne. Co ciekawe, potrafi te nory sam aktywnie kopać. Dlatego też preferuje obszary, gdzie ziemia nie jest zbyt twarda. 

Koty pustynne mają gęste włosy na podeszwach każdej stopy – chroni je to przed intensywnym ciepłem i zimnem, a także pomagają im poruszać się po piaskowych wydmach.

Zagrożenia

Utrata siedlisk prowadząca do zmniejszenia się liczby ofiar jest jednym z największych zagrożeń dla kotów pustynnych. Ekosystemy suche są szczególnie narażone na rozwój człowieka. Wraz z rozwojem rolnictwa i wypasem zwierząt gospodarskich, naturalnie występująca roślinność zanika, pozostawiając ograniczone zasoby dla małych ssaków będących ofiarami kotów pustynnych.

Zdziczałe psy i koty również stanowią zagrożenie dla kotów pustynnych w postaci możliwości przeniesienia chorób, ale i drapieżnictwa.

Zdarza się, że koty pustynne tępione są przez lokalnych hodowców drobiu – w odwecie za zabijanie ich inwentarza. Niewielkie rozmiary i uroczy wygląd bywają też przyczyną odławiania młodych kotów pustynnych w celu przeznaczenia ich na zwierzęta domowe.

Obecnie podejmowane są działania na rzecz ochrony przyrody, mające na celu pomoc kotom pustynnym, w tym prawa zapobiegające polowaniom na ten gatunek i obszary chronione w kilku rodzimych siedliskach na Bliskim Wschodzie i w Afryce. Na szczęście, w kilku krajach (w tym w Tunezji) polowanie na ten gatunek już jest zakazane. 

Koty pustynne z sukcesem hodowane są w ogrodach zoologicznych. W Polsce zobaczyć je można m.in. w zoo w Gdańsku.