Choroba wściekłych świń czyli wirus Aujeszky’ego

Surowa wieprzowina może być zakażona wirusem Aujeszky’ego, zabójczym dla kotów. Nie każda wieprzowina jest zakażona, ale lepiej nie grać w rosyjską ruletkę i niepotrzebnie nie ryzykować życiem pupila. Co prawda szczepienia trzody chlewnej są obowiązkowe, ale… Choroba Aujeszky’ego jest śmiertelna dla kotów. Nie ma na nią lekarstwa.

Choroba Aujeszky’ego została zdiagnozowana i opisana w 1902 roku przez węgierskiego lekarza weterynarii Aladara Aujeszky. Jest wywoływana przez herpeswirusa SHV-1 (Herpesvirus suis typ 1). Wirus ten nie jest wytrzymały na działania termiczne, takie jak gotowanie. Patogen ulega szybkiemu unieszkodliwieniu podczas obróbki cieplnej w temperaturze 1000 C. Gotowanie przez 30-40 min również go dezaktywuje. Niższe temperatury nie wpływają na aktywność wirusa, zimą wykazuje zdolność do zakażenia nawet do 40 dni.

Ze względu na występowanie objawów podobnych do wścieklizny nazywana jest też wścieklizną rzekomą. Występuje głównie u trzody chlewnej, ale zakażeniu ulec mogą również psy i koty. Dla ludzi całkowicie niegroźna, ale powoduje ogromne straty ekonomiczne w hodowlach trzody chlewnej.

Głównym rezerwuarem wirusa są świnie, u których mogą rozwinąć się charakterystyczne objawy, ale wiele z nich jest zakażonych podklinicznie (bezobjawowo).

Psy i koty zakażają się przez zjedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa lub narządów wewn. chorych świń. Możliwe jest także zakażenie przez pogryzienie chorej świni przez psa lub psa przez chorą świnię, a także drogą inhalacyjną – wirus może przenikać przez błony śluzowe jamy ustnej i nosa.

Wirus głównie koncentruje się w mózgu, rdzeniu kręgowym, krtani, a także płucach zarażonych zwierząt. Patogen w organizmie nie rozprzestrzenia się przez krew.

Objawy

Objawy kliniczne pojawiają się nagle i szybko postępują. Wirus namnaża się w organizmie od 1 do 6 dni. Po wniknięciu wirionów do organizmu, namnaża się i przedostaje do ośrodkowego układu nerwowego (mózg i rdzeń kręgowy). Na początku zwierzę staje się apatyczne. Pojawiają się objawy nerwowe (zaburzenia świadomości, drgawki, objawy dysfunkcji nerwów czaszkowych). Mogą wystąpić wymioty lub biegunka. Typowym objawem jest ślinotok, notoryczny odruch przełykania i silny świąd w okolicy głowy, prowadzący często do samouszkodzeń.  Zwierzęciu trudniej utrzymać równowagę, potyka się i przewraca. Choroba może przebiegać z objawem apatii i osłabienia lub silnego pobudzenia nerwowego. Zwierzęta zazwyczaj nie przejawiają agresji. Pod koniec pojawiają się drgawki i paraliż. Zakażone zwierzęta giną najczęściej w ciągu 2-3 dni.

Leczenie

Brak. Zarażone zwierzę należy poddać eutanazji, by skrócić cierpienie.

Rozpoznanie

Rozpoznanie choroby dla lekarza weterynarii pierwszego kontaktu jest trudne i opiera się na wywiadzie (zjedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa wieprzowego pochodzącego z terenu, na którym występuje choroba Aujeszky’ego) oraz badaniu klinicznym. Ostateczne potwierdzenie choroby stawia się dopiero na podstawie specjalistycznych badań laboratoryjnych (badania immunohistochemiczne i hodowla wirusa).

Zapobieganie

W chwili obecnej brak szczepionek na pseudowściekliznę dla kotów i psów, jedyną metodą profilaktyczną są działania zapobiegawcze. Szczepionki dostępne dla trzody chlewnej nie są skuteczne dla innych grup zwierząt.

Nie wolno podawać surowych produktów poubojowych od trzody chlewnej, ponieważ nawet u świń bezobjawowych mogą koncentrować się wirusy Herpesvirus suis. Mięso wieprzowe podawać wyłącznie przebadane, najlepiej również po 30 minutowym gotowaniu.

Niedopuszczalne jest spożywanie produktów wieprzowych bez badań. Należy pamiętać, że mogą znajdować się tam inne patogeny (np. włosień). Spożywanie takiego mięsa, również przez ludzi, jest niebezpieczne. Jeśli psy i koty znajdują się na fermie trzody chlewnej, należy zapobiegać kontaktom tych grup zwierząt.

Obecnie większość krajów Unii Europejskiej jest urzędowo wolna od choroby Aujeszky’ego u świń (w tym Niemcy, Czechy, Dania, Szwecja, Austria). W Polsce od roku 2008 realizowany jest program zwalczania choroby Aujeszky’ego u trzody chlewnej. Być może już niedługo Polska dołączy do krajów UE wolnych od pseudowścieklizny.

Co w takim razie z karmami, zawierającymi w składzie mięso wieprzowe? Nie ma powodów do obaw. Są to karmy przetworzone, bezpieczne, na dodatek produkowane w krajach wolnych od choroby Aujeszky’ego (wieprzowinę zawiera np. mokra bozita – produkt szwedzki, czy tacki animonda feinsten adult pure wieprzowina – produkt niemiecki).