Niedobór hormonów płciowych u kota. Czy może być niebezpieczny?

Kastracja to najczęściej wykonywany zabieg u kotów. Jest pożyteczna i bezpieczna. Gwarantuje bezpłodność, przez co wpływa na kontrolę kociej populacji, zmniejsza bezdomność, niweluje ryzyko wielu chorób w kocim organizmie, eliminuje wiele niepożądanych zachowań – szczególnie znaczenie moczem, włóczęgostwo, agresję związana z walką o terytorium i partnera. Kastracja jednak również znacznie ogranicza produkcję hormonów płciowych. Jak wpływa to na koty i czy niedobór hormonów płciowych u kota może być niebezpieczny?

Niedobór hormonów płciowych u kota – przyczyny

Hormony płciowe w organizmie odpowiadają za regulację kilku różnych funkcji, w tym rozwoju i wzrostu. Hormony te to między innymi: estrogen, testosteron, progesteron, androgen i deoksykortyzol. Są one wydzielane przez gruczoły dokrewne gonad kota, które są pobudzane do pracy przez przysadkę mózgową lub nadnercza. Kiedy coś zakłóca ten proces bądź jest on zatrzymany, wskutek poniższych przyczyn:

• zbyt wczesna kastracja,
• guz przysadki,
• trauma,
• skręt jąder,
• jądra niedorozwinięte,
• infekcja,
• defekty chromosomowe,
• zaburzenia autoimmunologiczne,
• wirus białaczki,
• obniżony hormon stymulacji,

może wystąpić wiele różnych problemów, takich jak:

• łysienie, problemy ze skórą,
  
• niska agresja u kocurów,
• brak kolców na penisie,
• małe lub miękkie jądra,
• niedrożność dróg moczowych u kocurów,
• nietrzymanie moczu u kotek,
• osteoporoza, osłabione kości (wczesna kastracja kocurów powoduje dłuższy proces wzrostu kości),
• zahamowany rozwój,
• otyłość.

Niedobór hormonów płciowych u kota –  leczenie

W zależności od przyczyny niedoboru można zastosować różne terapie w celu przywrócenia funkcji hormonalnej u kota. Większość niedoborów hormonów płciowych nie zagraża życiu zwierzaka, jednak odpowiednie leczenie może poprawić ogólny stan zdrowia kota i komfort jego życia.

• Uzupełnienie hormonów: w większości przypadków niedoboru hormonów można dostarczyć je organizmowi za pomocą zastrzyków czy doustnie. Zabieg ten sprawdza się w przypadku łysienia, które można złagodzić dawkami hormonów tarczycy.
  
• Chirurgiczne usunięcie: gdy guz blokuje funkcję gruczołu dokrewnego, chirurgiczne usunięcie może być konieczne w celu przywrócenia produkcji i wydzielania hormonów. W zależności od umiejscowienia guza może to wiązać się z ryzykiem. Do zabiegu wymagane jest znieczulenie ogólne.
• Leki: stany, które mogą rozwinąć się w wyniku niedoboru hormonów płciowych, będą wymagać leczenia farmakologicznego, np. w przypadku niewydolności zwieracza cewki moczowej (USMI). W tym rzadkim stanie, który rozwija się z powodu zbyt małej ilości estrogenu, można przepisać fenylopropanolaminę. Przywraca to ciśnienia w cewce moczowej i powstrzymania nietrzymania moczu.

Suplementacja hormonów płciowych może wiązać się z ryzykiem, dlatego zawsze warto rozważyć plusy i minusy takiej terapii. Konieczne będą regularne wizyty u weterynarza, aby stale testować poziom hormonów pod kątem prawidłowego dawkowania i monitorować występowanie wszelkich ewentualnych działań niepożądanych. Rzeczy, na które należy uważać, to

• zmiany behawioralne,
• cukrzyca,
• guzy gruczołu sutkowego,
• uszkodzenie szpiku kostnego,
• stan wątroby.

Ryzyko związane z kastracją

Bezpośrednim skutkiem usunięcia jąder oraz jajników jest wstrzymanie produkcji hormonów płciowych – testosteronu u kocurów oraz estrogenów u kotek. Związki te mają kluczowe znaczenie nie tylko w procesie rozmnażania, lecz także wpływają na behawioryzm zwierząt. Dlatego kot po zabiegu zmieni się. W organizmie kocurów zatrzymana zostaje produkcja testosteronu, a więc ulega zmianie wszystko to, do czego hormon ten służy. Po kastracji koty stają się łagodniejsze, bardziej związane z człowiekiem, mniej skłonne do agresji i ucieczek. Nie spędza im już snu z powiek walka o dominację i o zdobycie partnerki. Uwaga na kocury wyjątkowo lękliwe. Taki kot, który zostanie pozbawiony testosteronu, jedynie pogłębi swój lęk.

U kocic natomiast po kastracji ustanie produkcja estrogenów odpowiedzialnych m.in. za niwelowanie stresu i agresji. Hormony płciowe wyzwalają zachowania opiekuńcze, a więc gdy ich zabraknie, kotka może się stać odważniejsza i bardziej skłonna do podejmowania ryzyka. Problemem może być kastracja kotki lękliwej. Obniżenie poziomu jej estrogenów, bez udzielenia odpowiedniego wsparcia behawioralnego, może pogłębić lęk i/lub spowodować, że stanie się ona agresywna.

Czy otyłość zawsze idzie w parze z kastracją?

Większość obaw związanych z kastracją dotyczy tego, że po niej koty z pewnością utyją. Odjęcie gonad – jajników i macicy u samic i jąder u samców – faktycznie powoduje gwałtowne wstrzymanie produkcji estrogenów, co prowadzi do wzrostu apetytu i odkładania się tkanki tłuszczowej w organizmie. Dlatego tak ważne jest, aby nie przekarmiać kotów tuż po zabiegu. Aktywność hormonalna po kastracji spada już po kilku godzinach, a jego metabolizm zwalnia o 20-30 proc. Kluczowe w zachowaniu odpowiedniej masy ciała są pierwsze miesiące po zabiegu. W następnym czasie należy utrzymywać kaloryczność na niższym niż przed kastracją poziomie i dbać o to, aby kot był aktywny. Odpowiednia dieta i aktywacja kota skutecznie uchronią pupila od nadwagi. Ważne jest, by kontrolować masę ciała zwierzęcia i ograniczyć kaloryczność posiłków przede wszystkim o tłuszcz i węglowodany.

Antykoncepcja dla kotów – dlaczego to zły pomysł?

Rozwiązaniem zastępczym wobec kastracji jest antykoncepcja. Z różnego rodzaju powodów niektórzy opiekunowie obawiają się zabiegu, uważają, że terapia hormonalna jest bezpieczniejsza. Nic bardziej mylnego. Otóż kastracja to w dzisiejszych czasach zabieg rutynowy. Oczywiście (narkoza, możliwość wystąpienia powikłań) nie ma możliwości, by ewentualne ryzyko zminimalizować do zera w przypadku żadnej operacji. Jednak patrząc na minusy terapii antykoncepcyjnej – zdecydowanie warto je podjąć.

Antykoncepcja może obejmować zastrzyk hormonalny lub tabletki antykoncepcyjne. Rezultaty ich stosowania są jedynie okresowe i w pełni odwracalne. Jeśli chodzi o finanse, to w dłuższej perspektywie zabieg kastracji jest oczywiście bardziej opłacalny. Aplikowanie takich środków należy rozpocząć w odpowiedniej fazie cyklu płciowego. Zastosowanie antykoncepcji hormonalnej powinno być poprzedzone badaniami, by uniknąć rozpoczęcia podawania hormonów w czasie ciąży lub rui  – jest to bardzo niebezpieczne: grozi ropomaciczem. Niezalecane jest ich stosowanie, gdy kotka ma ruję.

• Zastrzyk podaje się co 3-5 miesięcy i kosztuje średnio 30-50 zł. Spóźnienie się z terminem zastrzyku nawet o jeden dzień może spowodować wystąpienie rui i zajście kotki w ciążę. Zastrzyki mają formę podskórną (pomiędzy łopatkami lub w okolicach lędźwi) i są niestety bolesne dla kotki, zawiesina silnie drażni i szczypie, czasem powstają też odczyny, ropnie bądź łysiny w miejscu podania zastrzyku.
• Tabletki natomiast podaje się regularnie raz w tygodniu. Ominięcie terminu tabletki również skutkować może wystąpieniem rui. Tabletki antykoncepcyjne dla kotów to koszt około 20-35 zł na miesiąc. Nie powinno się stosować tej metody dłużej niż przez półtora roku.

Kocia antykoncepcja

Najważniejszym wyznacznikiem jest jednak zdrowie kotki. Czy antykoncepcja hormonalna jest dla niej bezpieczna? Terapia antykoncepcyjna narusza równowagę hormonalną i niesie liczne skutki uboczne. Kotki, które długotrwale przyjmują hormony w zastrzyku lub doustnie, są bardziej narażone na choroby wątroby, ropne zapalenie macicy i raka sutka, cysty jajnikowe, metropatie. Poza tym dawki, które podaje się zwierzakowi, są wysokie, nie robi się bowiem tego codziennie, jak w przypadku ludzi – u kota mają starczyć na jakiś czas. Dlatego ich stężenie w pierwszym okresie po podaniu jest wysokie. Może to mieć różnoraki wpływ na koci organizm.

Niedobór hormonów płciowych u kota – podsumowanie

Jeśli zastanawiasz się nad tym, jak wpłynie kastracja na twojego pupila, to wiedz, że jego zachowanie zmieni się. W końcu z hormonami płciowymi nie ma żartów. Jednak zmiany, jakie zajdą w kocim usposobieniu, sprawią, że kot przestanie myśleć jedynie o rozmnażaniu, a skupi się w końcu na czerpaniu zwyczajnej radości z życia. Kotki przestaną być narażone na wyczerpujące ruje, stosunki i ciąże. Kocury na włóczęgostwo i bójki z innymi kotami. Niekorzystne zmiany usposobienia, takie jak wzrost agresji, lękliwości itp. zdarzają się niezwykle rzadko. Jeśli chodzi natomiast o związane z niedoborami hormonów płciowych powikłaniami zdrowotnymi – zdecydowanie większe ryzyko wszelakich chorób noszą koty niewykastrowane. A z pomocą lekarza i odpowiedniej kuracji skutecznie niwelować można ewentualne przypadłości.

MAMY DLA CIEBIE PREZENT! Zapisz się do newslettera Koty.pl i już teraz odbierz za darmo e-book „Poznaj całą prawdę o kotach”