Choroba kociego pazura - objawy i leczenie

Każdy słyszał o chorobie kociego pazura, ale mało kto zdaje sobie sprawę, że wywołujące ją bakterie z rodzaju Bartonella zagrażają też samemu zwierzęciu. Sprawdź, skąd bierze się bartoneloza u mruczka, czym przemywać zadrapanie po zwierzęciu, jakie są objawy chorobowe i ewentualnie powikłania oraz jak wygląda diagnostyka i leczenie choroby kociego pazura.

Czym jest bartoneloza u kota?

Pod nazwą bartoneloza kryje się choroba wywoływana przez bakterie Bartonella henselae, które są przenoszone przez pasożyty: wszy, świerzbowce, kleszcze i oczywiście pchły. Niektóre badania wskazują, że około 1/3 populacji kota zarażona jest Bartonellą. Zakażone zwierzęta stają się nosicielami bakterii – Bartonelle żyją w krwinkach czerwonych i nabłonkach wyścielających narządy wewnętrzne. Mogą infekować szpik kostny i ośrodkowy układ nerwowy, a także niektóre typy leukocytów (białych krwinek). W zarażonym organizmie drobnoustroje przechodzą również do śliny, obecne są też pod kocimi pazurami.

Objawy bartonelozy u kota

Nie każdy kot-nosiciel zachoruje na bartonelozę – u większości osobników choroba przebiega po cichu, a objawy nie występują do momentu, w którym nie dojdzie do osłabienia układu odpornościowego. Wówczas wzrasta ryzyko rozwoju bartonelozy. U osłabionych mruczków, które są podatne na wszelkiego rodzaju infekcje, pojawiają się jednak kliniczne objawy tej choroby. Należą do nich między innymi:

• gorączka,
• zmniejszenie lub brak apetytu,
• letarg,
• powiększone węzły chłonne.

W przebiegu poważniejszych zakażeń bartonelozą u kota wystąpić mogą także:

• drgawki,
• stany zapalne dziąseł,
• zapalenie spojówek (zapalenie siatkówki i nerwu wzrokowego),
• wymioty (głównie w przypadku kociąt).

Diagnostyka i leczenie bartonelozy u kota

O ile u mruczka nie wystąpią wyraźne objawy, diagnoza może nie należeć do najprostszych – rutynowe badania krwi nie zawsze demaskują chorobę. W przypadku, gdy weterynarz podejrzewa bartonelozę, sprawa jest łatwiejsza – istnieją specjalne testy pozwalające wykryć zakażenie. W przypadku uzyskania pozytywnego wyniku, konieczne jest wdrożenie leczenia. Bartonelozę zwalcza się antybiotykami – zwykle chore zwierzę poddaje się kilkutygodniowej kuracji.

Bartoneloza zagraża także ludziom – jest powszechnie znana jako choroba kociego pazura. Warto zaznaczyć, że aż 90% przypadków choroby kociego pazura spowodowanych jest zadrapaniem przez kota. Bardzo rzadko przyczyną zachorowania jest pies. Koci pazur występuje szczególnie często u dzieci, które są najbardziej skłonne do interakcji ze zwierzętami. Zakażenie nie przenosi się natomiast na drugiego człowieka.

Do zakażenia dochodzi w wyniku podrapania lub ugryzienia najczęściej przez młode koty, które są nosicielem bakterii Bartonella. Pierwsze objawy mogą wystąpić nawet po sześciu tygodniach – najczęściej pojawiają się gorączka, osłabienie i powiększone węzły limfatyczne. W miejscu ranki, za pośrednictwem której drobnoustroje wniknęły do organizmu, pojawia się pęcherzyk. W większości przypadków choroba ustępuje samoistnie po około 10 dniach, jednak w ostrzejszych przypadkach, np. zwierząt z zaburzeniami odporności, lekarz może zdecydować o podaniu leku.

Czym jest choroba kociego pazura?

To zakażenie bakteriami Bartonella obecnymi na skórze i w ślinie zainfekowanego zwierzęcia. Przebieg choroby kociego pazura jest z reguły bardzo charakterystyczny – przede wszystkim w miejscu zadrapania pojawia się (po okresie wylęgania trwającym nawet do 6 tygodni) tzw. zmiana pierwotna, wyglądająca jak grudka. Następnie zmiana zaczyna szybko się przekształcać, przybierając postać pęcherzyka.

Rozpoznanie choroby kociego pazura

Jeśli objawy choroby kociego pazura nie ustąpią lub zaczynają się nasilać (np. dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych), należy udać się do lekarza, który wdroży leki mogące zwalczać bakterie gram ujemne. Rozpoznanie choroby kociego pazura jest weryfikowane na podstawie badań serologicznych, leczenie zaś trwa zazwyczaj około 10 dni.

W niektórych przypadkach przewlekłe zapalenie węzłów chłonnych może trwać miesiącami i być bardzo uciążliwe dla chorego. Charakteryzuje się takimi objawami ogólnymi, jak np. zmęczenie, pocenie się, bóle głowy, pleców, podbrzusza oraz obrzęk i bóle węzłów limfatycznych. W przypadku osób z obniżoną odpornością choroba ma poważniejszy przebieg i może wymagać hospitalizacji. W skrajnych przypadkach może się okazać, że niezbędna będzie interwencja chirurgiczna (np. nacięcie węzła chłonnego). W Stanach Zjednoczonych każdego roku diagnozuje się ok. 12 tysięcy przypadków bartonelozy, z czego 500 wymaga hospitalizacji.

Objawy choroby kociego pazura

Na zakażenie rany bakteriami Bartonella mogą wskazywać takie symptomy, jak:

• powiększenie jednego lub kilku okolicznych węzłów chłonnych,
• gorączka (może np. świadczyć o tym, że doszło do zropienia zajętego węzła chłonnego),
• bóle brzucha,
• nudności,
• poty,
• bóle mięśniowe,
• drgawki,
• osłabienie.

Leczenie choroby kociego pazura - ile trwa?

U większości osób choroba ma łagodny przebieg i ulega samowyleczeniu - objawy ustępują w ciągu około 10 dni (niezależnie od tego czy zastosowano leczenie, czy też nie). Najczęściej stosowanymi antybiotykami są tu azytromycyna i tetracykliny. Zdecydowanie rzadziej, w przypadku niedoleczenia, choroba może przejść w stan uśpienia i po jakimś czasie może nastąpić nawrót.

Powikłania choroby kociego pazura

Pierwsze objawy choroby zakaźnej pojawiają się w przeciągu 3-14 dni od chwili zadrapania przez kota. Objawy te będą bardziej nasilone u osób z obniżoną odpornością, Jakie są powikłania choroby kociego pazura? W przypadku ciężkiego przebiegu często dochodzi do zajęcia ośrodkowego układu nerwowego, zapalenia mózgu, uszkodzenia układu nerwowego (encefalopatia), wątroby i śledziony oraz zapalenia wsierdzia, które może być przyczyną śmierci. Wśród powikłań wymienia się też zespół Parinauda (występuje, gdy dochodzi do zakażenia dospojówkowego).

Jak zapobiegać chorobie kociego pazura?

Ryzyko zachorowania na chorobę kociego pazura można zmniejszyć, unikając kontaktów z obcymi kotami i zabezpieczając domowego mruczka przed bartonelozą. W przypadku zadrapania przez kota konieczna będzie także odpowiednia higiena rany, która ograniczy namnażanie się chorobotwórczych drobnoutrojów i rozprzestrzenianie się ich w organizmie człowieka.

Jak ochronić kota przed bartonelozą?

Najskuteczniejsza obrona przed bartonelozą u zwierząt polega na stosowaniu środków przeciw pasożytom. Na rynku jest szeroki wybór preparatów – w formie kropli, sprayu, obróżek – które minimalizują ryzyko, że naszego pupila zaatakują nieproszeni goście. Warto zapytać zaufanego weterynarza o produkt, który jego zdaniem będzie optymalny dla naszego zwierzaka. Trzeba przy tym pamiętać, że nawet najdroższa obroża przeciwpchelna nie gwarantuje, że kot kiedyś czegoś nie złapie. Do obowiązków opiekuna należy baczna obserwacja mruczka i kontrolowanie stanu jego sierści – zwłaszcza jeśli zwierzę ma możliwość wychodzenia na dwór.

Czym smarować zadrapanie po kocie, by uniknąć zakażenia?

Nawet najłagodniejszy zwierzak może czasem udrapnąć swojego opiekuna – w zabawie, gdy się czegoś wystraszy, w lecznicy, podczas przycinania pazurków lub podawania tabletki. Rany zadane przez kota pazurami, należą do grupy ran ciętych o gładkich brzegach. Powinny więc goić się dość łatwo. Niestety kocie pazury nie są sterylne. Znajdują się na nich bakterie, wirusy, grzyby i to one, przenosząc się w miejsce skaleczenia, namnażają się tam i powodują stany zapalne, wydłużając czas gojenia. Chorobotwórcze mikroorganizmy między innymi bakterie Bartonella wywołujące chorobę kociego pazura obecne są także w ślinie zakażonego zwierzęcia.

Gdy dojdzie do zadrapania lub ugryzienia przez mruczka konieczne jest odpowiednie zdezynfekowanie rany. W tym celu użyć można wody utlenionej lub środków odkażających i działających miejscowo bakteriobójczo dostępnych bez recepty w aptece. Świetnie sprawdzi się octenisept. Ranę po zwierzęciu należy następnie posmarować maścią, na przykład Tribiotic, który zmniejszy ryzyko zakażenia rany.

Warto unikać moczenia rany w wodzie i zabrudzeń - dezynfekuj ją jedynie wilgotnym gazikiem. W przypadku ran głębszych można zakleić miejsce zranienia plastrem z opatrunkiem. Jednak zadrapania zagoją się szybciej, gdy pielęgnację rany ograniczy się tylko do dezynfekcji kilka razy dziennie (3-4 razy w ciągu dnia), bez zaklejania plastrem. Nie należy zdrapywać strupków, należy pozwolić skórze w spokoju się wygoić. Strupki same odpadną, gdy skaleczenie zniknie.

Jak uniknąć podrapania przez kota?

Nie każde zadrapanie zakończy się chorobą kociego pazura. Jednak naruszenie skóry przez zwierzaka zawsze niesie ze sobą ryzyko zakażenia. Dlatego warto unikać sytuacji, w których mruczek może zadrapać! Co możesz zrobić, by zmniejszyć prawdopodobieństwo ran?

• Regularnie przycinaj pazurki, szczególnie jeśli masz pupila niewychodzącego.
• Zabezpieczaj kota przed pasożytami i pchłami - nawet niewychodzący potrzebuje ochrony, która polega m.in. na stosowaniu środków przeciw insektom. 
• Koniecznie postaw solidny drapak, z którego będzie chętnie korzystał i który nieco stępi ostre końce pazurków.
• Ucz od wczesnego kocięctwa, że ludzkie dłonie, stopy i inne części ciała nie służą do polowań ani zabawy. Przerywaj kontakt z pupilem natychmiast, gdy zaczyna cię drapać. Odejdź od zwierzęcia, ignoruj go, zajmij się czymś innym, aż zapomni, że chciał zapolować na twoje dłonie.
• Zapewnij pupilowi atrakcyjne otoczenie, w którym będzie mógł realizować w sposób bezpieczny swoje instynkty łowieckie (drapak, zabawki, drugi zwierzak itd.).
• Przyzwyczajaj zwierzę od małego do takich zabiegów jak przycinanie pazurków, czesanie, czyszczenie oczu i uszu. Wykonuj je prawidłowo, nie sprawiając zwierzęciu bólu. Jeśli nie jesteś pewien, jak to robić prawidłowo, zapytaj lekarza weterynarii. Wraz z upływem czasu pupil przyzwyczai się do wszelkich zabiegów pielęgnacyjnych. 
• Wybieraj odpowiednie momenty na zabiegi lecznicze i pielęgnacyjne. Wybierz czas, gdy jest zaspany, zrelaksowany, wypoczęty. Wykonuj konieczne zabiegi sprawnie, szybko i bezboleśnie.
• Ucz się od kota i czytaj jego język ciała – mruczek nie znosi rozwiązań siłowych i działań wbrew jego woli. Nie przytulaj na siłę, gdy tego nie chce.
• Nie próbuj brać na ręce zwierzaka, którego nie znasz, a który ostrzegawczo syczy i stroszy sierść – on sobie nie życzy twojego dotyku. Po syczeniu nastąpi atak.

Inne choroby zakaźne przenoszone przez koty 

Każdy odpowiedzialny opiekun zwierzęcia, musi pamiętać o regularnych wizytach u weterynarza, szczepieniach, a także badaniach kontrolnych. Powodów jest wiele, a jednym z nich jest to, że niektórymi chorobami przenoszonymi przez mruczki może zarazić się też i człowiek. Wśród najczęstszych chorób wymienia się:

• toksoplazmoza, 
• toksokaroza,
• bąblowica,
• świerzb, 
• grzybica,
• wścieklizna.

współautorzy: Joanna Nowakowska, Aleksandra Prochocka