Toksoplazmoza u kota. Objawy, leczenie i ryzyko dla kobiet w ciąży

Toksoplazmoza jest najbardziej rozpowszechnioną na świecie chorobą pasożytniczą. Żywicielem ostatecznym pierwotniaka Toxoplasma gondii są wyłącznie kotowate, jednak na zakażenie narażone są także inne zwierzęta – ptaki i ssaki, w tym również psy i ludzie. Pasożyt ten jest niebezpieczny zwłaszcza dla kobiet w ciąży i osób z obniżoną odpornością. Czy znaczy to, że planując ciążę, należy pozbyć się z domowego czworonoga? Sprawdź, jak można wykryć toksoplazmozę u kota i czy można zapobiec zakażeniu!

Jak dochodzi do zarażenia pasożytem Toxoplasma gondii?

Toksoplazmoza jest chorobą zakaźną, do zakażenia którą dochodzi głównie poprzez połknięcie inwazyjnych oocyst pierwotniaka Toxoplasma gondii. Są one obecne m.in. w surowym mięsie lub środowisku zanieczyszczonym odchodami zakażonego kota. Najczęstszą przyczyną infekcji u ludzi jest spożywanie niedogotowanego mięsa – głównie świń, owiec i kóz. Jednak przeciwciała świadczące o przebytej chorobie wykrywa się również u wegetarian, którzy zarażają się toksoplazmozą poprzez zjedzenie nieumytych warzyw i owoców. Pierwotniak wywołujący toksoplazmozę może przedostać się do organizmu także poprzez łożysko w trakcie ciąży oraz podczas kontaktu z krwią zakażonego osobnika.

Źródłem zakażenia dla kotów wychodzących są przede wszystkim gryzonie i ptaki, które padają ofiarą polowania. W przypadku kotów niewychodzących przenoszenie się choroby związane jest głównie ze spożywaniem surowego mięsa i korzystaniem z kuwety, do której dostęp ma inny kot wydalający oocysty wraz z kałem. Koty chorują na toksoplazmozę tylko raz i rozprzestrzeniają pasożyty tylko przez 14 dni. Jednak podczas choroby mogą wydalić nawet miliony oocyst, które odporne są na warunki środowiska i środki chemiczne, a w zakażonej wodzie mogą przetrwać nawet kilka lat. Oocysty stają się inwazyjne po 1-5 dniach od wydalenia.

Przebieg toksoplazmozy u żywicieli pośrednich

U żywicieli pośrednich, w tym także u kobiet w ciąży, toksoplazmoza zazwyczaj przebiega bezobjawowo i nie prowadzi do rozwoju powikłań. W rzadkich przypadkach wystąpić mogą objawy grypopodobne i powiększenie węzłów chłonnych. Ciężki przebieg choroby obserwuje się głównie u osób z osłabionym układem odpornościowym, chorujących na przykład na nowotwory lub zakażonych HIV. Powikłania mogą obejmować:

• zapalenie mózgu i opon mózgowych,
• zapalenie mięśnia sercowego, płuc i wątroby,
• zaburzenia widzenia,
• anemię.

Toksoplazmoza u kobiet w ciąży

Badania wykazują, że w zależności od kraju zakażenie toksoplazmozą dotyczy 25-75% osób. Szacuje się, że co druga polska kobieta w ciąży chorowała w przeszłości na toksoplazmozę – świadczy o tym obecność przeciwciał we krwi. Nie stwierdzono, by kontakt z kotami był istotnym czynnikiem sprzyjającym zakażeniu Toxoplasma gondii, a w grupie kobiet znajdują się także osoby, które nigdy nie opiekowały się kotem oraz wegetarianie.

Niebezpieczne dla płodu jest tylko zakażenie w trakcie ciąży – kobiety, które przed ciążą nabyły odporność przeciw pierwotniakowi, mogą przekazać pasożyta dziecku wyłącznie w przypadku ciężkiego spadku odporności. W takim przypadku dojść może do:

• wewnątrzmacicznego zgonu płodu,
• poronienia,
• zmian w gałce ocznej,
• rozwoju wodogłowia,
• wystąpienia objawów neurologicznych, 
• upośledzenia umysłowego.

Możliwość nabycia odporności chroniącej płód przed toksoplazmozą i fakt, że obecność kota w domu nie wpływa znacząco na ryzyko zakażenia toksoplazmozą, sprawia, że pozbywanie się mruczka z domu nie jest w żaden sposób uzasadnione!

Objawy toksoplazmozy u kota

Kotowate są ostatecznymi żywicielami Toxoplasma gondii. Pasożyt ten jest w stanie rozmnażać się w jelitach kotów, dlatego w ich przypadku choroba może mieć inny przebieg. Dorosłe koty zazwyczaj przechodzą toksoplazmozę bezobjawowo, natomiast u części młodych kotów wystąpić mogą objawy kliniczne choroby. Pasożyt ten może atakować układ nerwowy kota, płuca, wątrobę i gałki oczne kota.

W zależności od tego, jakie tkanki zostaną zaatakowane przez pierwotniaka, narządowa toksoplazmoza u kota może objawiać się poprzez:

• gorączkę,
• biegunkę,
• posmutnienie,
• brak apetytu,
• zapalenie płuc i duszności,
• zapalenie wątroby i żółtaczkę,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• zaburzenia neurologiczne,
• zaburzenia widzenia.

Opiekun, który zaobserwuje u swojego kota takie objawy, powinien jak najszybciej zgłosić się do kliniki weterynaryjnej. Lekarz weterynarii zleci najpierw badania krwi – w przypadku kotów toksoplazmoza zazwyczaj objawia się podwyższonymi parametrami wątrobowymi i bilirubiną. Wskazane mogą być także badania kału, jednak ze względu na krótki czas wydalania oocyst nie zawsze są one miarodajne. Po wykluczeniu innych przyczyn objawów, u kota przeprowadza się badania serologiczne na obecność przeciwciał. Ich obecność w próbce krwi może świadczyć o aktywnym zakażeniu, ale także o przebytej niedawno, zwalczonej już chorobie.

Leczenie toksoplazmozy u kota

Wystąpienie u kota objawów zakażenia i dodatni test serologiczny są wskazaniem do podjęcia leczenia. W tym celu stosuje się najczęściej klindamycynę, podawaną dwa razy dziennie przez 14 lub 21 dni.