10.04.2019

Kot arabski – przepiękny duch pustyni

Nikoletta Parchimowicz

Nikoletta Parchimowicz

Ten tekst przeczytasz w 5 minut

Natura uzbroiła go w umiejętności, które pomagają mu przetrwać w jednym z najmniej przyjaznych miejsc na ziemi. Kot arabski stał się nieustraszonym mieszkańcem pustyni.

kot arabski

fot. Shutterstock

Kot arabski (Felis margarita harrisoni, ang. Sand Cat) to gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych. Został odkryty w 1856 roku przez francuską ekspedycję, która ruszyła w głąb Sahary. Jego łacińska nazwa gatunkowa została nadana na cześć jej dowódcy, komendanta Margueritte’a. Występuje na kilku odległych od siebie obszarach: na Saharze, Półwyspie Arabskim i w zachodnim Egipcie, a także na wschód od Morza Kaspijskiego oraz na granicy Pakistanu i Afganistanu. Zamieszkuje głównie pustynie, ale bywa spotykany również na ubogich w roślinność równinach i w skalistych dolinach.

Kot pustynny, kot piaskowy, psammofil

Inne nazwy kota arabskiego to kot pustynny albo kot piaskowy. Łatwo domyślić się, że pochodzą one od terenów, na jakich żyje nasz bohater. Natura doskonale przystosowała tego małego drapieżnika do ekstremalnych warunków panujących na terenach, które obrał sobie za dom. Potrafi ze zdumiewającą szybkością kopać nory w pustynnym piasku, które podczas upalnych dni lub zimnych nocy służą mu za schronienie. Na zwierzęta żyjące na piasku mówi się również: psammofile. Zakres temperatur, w których potrafi przetrwać kot arabski jest naprawdę imponujący: od – 5ºC do +52 ºC.

kot arabski

Kot w czarodziejskich butach

Jego łapki nie doznają poparzeń od gorącego piasku! Dość długie i ciemne włoski rosnące między palcami stóp tworzą futrzaną poduszeczkę, która zapobiega zapadaniu się w piasek oraz izoluje od rozgrzanej do czerwoności powierzchni. Można powiedzieć, że to kot w butach albo co najmniej z podeszwami na stopach! Co więcej, jego czarodziejskie skarpety pozbawiają człowieka możliwości wytropienia kota, bowiem nie zostawia po sobie praktycznie żadnych śladów. Włoski na łapkach działają niczym miotełki zasypujące tropy.

Kot arabski jak z bajki

Nie da się ukryć, że kot arabski wygląda niczym baśniowy stwór. Wielkością zbliżony jest do naszego kota domowego, a więc nie jest zbyt duży. Jego wielka głowa i spore uszy wyraźnie wyróżniają się na tle reszty ciała. Dodaje mu to wiele uroku. Przez takie proporcje wygląda niczym postać z komiksu. Niestety, słodki wygląd skazuje kota pustynnego na prześladowania. Ludzie pragnęli mieć takie urokliwe zwierzę w domu, co doprowadziło gatunek na skraj wyginięcia.

fot. http://energia.city

Wody? Nie, dziękuję

Kot arabski musiał wypracować mechanizm, który pozwoliłby mu przetrwać w ciężkich pustynnych warunkach. Wiadomo, że w morzu piasku najtrudniej jest o… wodę. Dlatego właśnie ten przeuroczy drapieżnik nie potrzebuje jej pić. Ale jak to? Skąd zatem czepie niezbędną do przeżycia wilgoć? Nie potrzebuje pić wody, ponieważ wystarczającą jej ilość czerpie z ofiar – pragnienie zaspokaja płynami znajdującymi się w upolowanej zdobyczy.

Najmniejszy z uparciuchów

Wszyscy wiemy, że koty – czy to domowe, czy wielkie i dzikie – są niezależne i uparte. Zawsze dążą do osiągnięcia założonych celów i nie odpuszczają, dopóki im się nie uda. Tak samo jest z naszym małym kotkiem pustynnym. Mimo iż jest najmniejszym przedstawicielem kotowatych, to może pochwalić się najwyższą siłą zgryzu spośród wszystkich kotów! Siła i zawziętość oraz odwaga pomagają mu w polowaniu nawet na tak niebezpieczne zwierzęta, jak żmije. Zdecydowanie należy do najbardziej nieustraszonych mieszkańców pustyni.

Kot arabski – charakterystyka

Wygląd:

Średniej długości grube futro o kolorze piaskowożółtym na piersi, a na spodzie zawsze białe. Na futrze słabe, szarobrązowe pręgowanie. Na nogach i ogonie pręgi są wyraźniejsze. Kot ma krótkie łapy, a pomiędzy poduszeczkami stóp – długie, ciemne włosy chroniące przed gorącym piaskiem. Głowa jest bardziej płaska niż u kota domowego. Na bokach głowy ma bokobrody. Jego oczy są niezbyt duże, z ciemnoczerwoną kreską przy wewnętrznych kącikach. Tęczówki są zielonkawo-żółte. Charakterystyczną cechą kota arabskiego są duże uszy – relatywnie większe niż u innych przedstawicieli kotowatych.

kot arabski

Długość ciała: 43-55 cm

Długość ogona: 25-35 cm

Waga: samce: 2,1-3,4 kg; samice: 1,4-3,1 kg

Tryb życia:

Z powodu skrytego trybu życia zwyczaje tego kota słabo poznane. Z tego co wiadomo, kot arabski prowadzi samotny oraz nocny tryb życia (chociaż podgatunek występujący w Pakistanie w okresie zimowym jest aktywny o zmierzchu i świcie). Dzień spędza w wykopanej przez siebie norze w słabo pokrytych roślinnością wydmach, gdzie chroni się przed słońcem. Jest bardzo odporny na ekstremalne temperatury, jakie występują na pustyniach. Areał osobniczy samca, jak i samicy wynosi około 16 km². Czasami wędrują na odległość 8-10 km. Do wrogów kota arabskiego zaliczają się węże, sowy i szakale.

Pożywienie:

Kot arabski poluje głównie na myszoskoczki, nornikowate, zające, pająki, jaszczurki, ptaki i owady. Ponadto na węże i stawonogi. Zjada też szarańczę. Nadmiar pokarmu ukrywa pod piaskiem. Pragnienie zaspokaja wilgocią znajdującą się w upolowanej zdobyczy.

kot pustynny

Długość życia:

Do 13 lat w niewoli. Nie wiadomo, jak długo żyje na wolności.

Rozmnażanie:

Okres rozrodczy jest zależny od rejonu występowania. Na Saharze trwa od stycznia do kwietnia, w Turkmenistanie w kwietniu, natomiast w Pakistanie – od września do października. Samce trzymane w niewoli w tym okresie znakują teren moczem. Ciąża u samic trwa 59-63 dni. Po tym okresie na świat przychodzi 1-8 kociąt (najczęściej 4-5). Chociaż dojrzałość płciową uzyskują pomiędzy 9. a 14. miesiącem życia, względnie niezależne są już po 6-8 miesiącach.

Ochrona:

W Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii NT (podwyższonego ryzyka). Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest degradacja siedlisk poprzez urbanizację oraz wypas zwierząt gospodarskich. Innym zagrożeniem jest konkurencja ze strony domowych psów i kotów. Są zabijane również w pułapkach zastawianych na lisy i szakale, oraz w odwecie za zabicie kurcząt. Polowanie na ten gatunek jest zabronione w kilku krajach. Kot ten jest również przedmiotem nielegalnego handlu – są ludzie, którzy chcą trzymać go w domu jako pupila.

kot pustynny

Skryty i nieuchwytny

Pomimo dużego rozprzestrzenia na pustyniach Afryki Północnej, Arabii i Azji Środkowej, niewiele wiadomo na temat tego nieuchwytnego gatunku. Z powodu skrytego trybu życia trudno poznać zwyczaje kota arabskiego. Brak ewidencji populacji i trudności w jej stworzeniu oznaczają, że niewiele wiemy o tym, jak dobrze radzi sobie w naturze. Brakuje naukowców zainteresowanych kotami pustynnymi i bardzo niewiele badań jest dokonywanych w celu oceny behawioryzmu, populacji i statusu gatunku. Szczęśliwcy, którzy na niego natrafili, twierdzą, że kiedy nocą kot arabski spotyka na swojej drodze ludzi, to zamyka oczy, by ich blask nie zdradził jego położenia.

Obecnie wyróżnia się kilka podgatunków kota pustynnego, jednak zachodzi potrzeba analizy genetycznej w celu ustalenia ich statusu.

Pierwsza publikacja: 25.04.2022

Podziel się tym artykułem:

Nikoletta Parchimowicz
Nikoletta Parchimowicz

Miłośniczka kotów, catsitterka, behawiorystka. Piszę o kotach od wielu lat. O ich naturze uczę się natomiast, odkąd pamiętam. Czuję z kotowatymi niesamowitą więź i porozumienie.

Zobacz powiązane artykuły

19.03.2024

Karakal – dziki drapieżnik czy domowy pupil?

Ten tekst przeczytasz w 4 minuty

Pędzelki na uszach, krótki ogon i zwinne ciało – to cechy dzikiego gatunku kota – karakala. Choć nazywany jest też rysiem stepowym, to wcale nie należy do rzędu rysi, a bliżej mu do złotokota afrykańskiego. Zasięg występowania tego kota obejmuje znaczą część Afryki i rozciąga się przez Azję Mniejszą aż do Indii.

null

undefined

18.03.2024

Jak wysiać trawę dla kota na Wielkanoc? Sprawdź!

Ten tekst przeczytasz w 3 minuty

Powód, dla którego koty tak uwielbiają trawę, nadal pozostaje tajemnicą – możemy się go tylko domyślać. I zadbać o nasze mruczki, przygotowując im smaczną trawę, zwłaszcza na Wielkanoc. Jak wysiać trawę dla kota? Podpowiadamy!

jak wysiać trawę dla kota

undefined

13.03.2024

Dlaczego koci język jest szorstki? Rola tajemniczych wypustek

Ten tekst przeczytasz w 2 minuty

Każdy, kogo kiedykolwiek polizał kot, pamięta na pewno, jak szorstki jest jego język. Dlaczego taki słodkie, miękkie stworzenie ma język jak tarka do warzyw? Sprawdźmy, jakie są tego przyczyny!

dlaczego język kota jest szorstki

undefined

null

Bądź na bieżąco

Zapisz się na newsletter i otrzymuj raz w tygodniu wieści ze świata kotów!

Zapisz się