27.07.2023
Niedoczynność tarczycy u kota – objawy i leczenie hipotyreozy
Koty.pl
Ten tekst przeczytasz w 6 minut
Niedoczynność tarczycy u kota jest stosunkowo rzadko spotykanym schorzeniem. Mogą na nią wskazywać karłowatość, zaburzenia wzrostu, zaburzenia defekacji, łamliwość kości. Niektóre postaci niedoczynności można z powodzeniem leczyć.
fot. Shutterstock
- Jak działa tarczyca?
- Przyczyny niedoczynności tarczycy u kotów
- Objawy niedoczynności tarczycy u kota
- Rozpoznanie choroby tarczycy
- Leczenie niedoczynności tarczycy
- Rokowania u kota z niedoczynnością tarczycy
Niedoczynność tarczycy to choroba, w której dochodzi do wytwarzania wystarczającej ilości hormonów tarczycy, co prowadzi do wieloukładowego zaburzenia przemiany materii. Większość przypadków niedoczynności tarczycy spowodowana jest uszkodzeniem tego gruczołu. Choroba ma charakter przewlekły i przez długi czas może rozwijać się bez widocznych objawów klinicznych.
Jak działa tarczyca?
Tarczyca jest zbudowana z dwóch płatów położonych na dolnej powierzchni szyi wzdłuż tchawicy. Produkuje ona m.in:
- tyroksynę (T4),
- trójjodotyroninę (T3),
- ich prekursor tyreoglobulinę (Tg).
Hormony te odgrywają dużą rolę w przemianie węglowodanów, białek i tłuszczów, a zatem w metabolizmie całego organizmu. Hormony tarczycy są szczególnie istotne dla rozwoju płodowego, zwłaszcza układu nerwowego oraz mięśni szkieletowych i serca. Produkcja hormonów tarczycy regulowana jest przez przysadkę mózgową za pomocą hormonu tyreotropiny (TSH). Na przysadkę z kolei wpływ wywiera podwzgórze dzięki tyreoliberynie (TRH).
Niedoczynność tarczycy może rozwinąć się w wyniku zaburzenia na jednym z tych trzech poziomów – czyli zaburzenia osi – podwzgórze-przysadka-tarczyca. Ma to także znaczenie dla rozwoju objawów klinicznych, szczególnie dla powiększenia tarczycy, czyli tzw. wola, kojarzonego z tą przypadłością u ludzi.
Wole może wystąpić w przypadku prawidłowego funkcjonowania osi i np. przy zaburzeniu wbudowywania jodu do związków organicznych lub w wyniku jego niedoboru w diecie, co obecnie zdarza się u zwierząt niezmiernie rzadko. Dużo częstszą przyczyną jest zaburzenie osi podwzgórze-przysadka-tarczyca, skutkującym niedostatecznym wytwarzaniem hormonów tarczycy, dlatego wole u zwierząt jest rzadkością.
Niedoczynność tarczycy u kotów – przyczyny
W porównaniu do psów niedoczynność tarczycy u kotów występuje bardzo rzadko – u tych zwierząt obserwuje się częściej nadczynność tarczycy.
W większości przypadków u kotów do niedoczynności tarczycy dochodzi wskutek leczenia stanu przeciwnego, czyli nadczynności narządu, bądź jego usunięcia w trakcie zabiegu operacyjnego. Ale zdarzają się też przypadki wrodzonej niedoczynności tarczycy. Dotychczas opisany został jeden przypadek u kota z wtórną ośrodkową niedoczynnością tarczycy. Opisano natomiast wiele przypadków pierwotnej niedoczynności tego gruczołu u kotów.
Pierwotną niedoczynność tarczycy można podzielić na niedoczynność wrodzoną oraz nabytą. Nabyta niedoczynność może mieć podłoże jatrogenne lub rozwinąć się jako limfocytarne zapalenie tarczycy.
Jatrogenna pierwotna niedoczynność tarczycy u kotów jest najczęstszą postacią nabytej niedoczynności tego gruczołu u kotów. Postać ta może być konsekwencją operacji obustronnej tyroidektomii, leczenia radioaktywną postacią jodu (izotopem 131I) lub przedawkowania leków przeciwtarczycowych. Na ogół jatrogenna niedoczynność tarczycy ma charakter przejściowy i ustępuje w ciągu od kilku dni do kilkunastu miesięcy, w zależności od stosowanego leczenia. W niezmiernie rzadkich przypadkach obserwowano długo utrzymującą się jatrogenną niedoczynność tarczycy.
Wrodzona niedoczynność tarczycy u kotów związana jest z upośledzoną syntezą hormonów tarczycy i często prowadzi do pojawienia się tzw. wola tarczycowego. U kotów abisyńskich wrodzona niedoczynność tarczycy dziedziczona jest najprawdopodobniej jako cecha autosomalna recesywna. Opisano również przypadek u dwóch kotów z wrodzoną niedoczynnością tarczycy, u których przyczyną choroby był niedorozwój tego gruczołu. U kotów tych nie występowało wole tarczycowe. Najczęściej wrodzona niedoczynność tarczycy dotyczy kotów domowych krótkowłosych oraz koty abisyńskie obu płci.
Objawy kliniczne niedoczynności tarczycy u kotów
Zarówno koty z wrodzoną, jak i nabytą niedoczynnością tarczycy są apatyczne. Pierwsze objawy u kociąt z wrodzoną niedoczynnością pojawiają się pomiędzy 6 a 8 tygodniem życia. Obserwuje się wtedy spowolnienie wzrostu, prowadzące do rozwoju karłowatości z zaburzeniami proporcji ciała. Koty chorujące na wrodzoną niedoczynność tarczycy mają dużą, szeroką głowę, skróconą szyję i kończyny oraz szeroki tułów i powiększony obrys brzucha, co sprawia, iż będąc starszymi, kilkumiesięcznymi kotami, wciąż wyglądają jak kocięta. Są znacznie mniejsze i wydają się młodsze od zdrowego rodzeństwa pochodzącego z tego samego miotu. U części kotów obserwowano również tzw. szczurzy ogon.
Często pierwszymi objawami, które obserwuje opiekun zwierzaka, zgłaszając problem lekarzowi weterynarii, są zwiększony wysiłek podczas defekacji, zaparcia oraz niechęć do zabawy. Ponadto u kociąt obserwuje się:
- otępienie,
- ospałość,
- osłabienie i opóźnienie reakcji na bodźce zewnętrzne,
- obniżenie temperatury ciała,
- rzadkoskurcz,
- sierść typową dla kociąt,
- wydłużony czas wymiany uzębienia mlecznego na stałe – nawet powyżej 18 miesięcy.
Badanie radiologiczne kociąt z wrodzoną niedoczynnością tarczycy może ujawnić zmniejszone wysycenie kości, w szczególności śródstopia i nadgarstka, spowodowane opóźnioną mineralizacją kości oraz złamania. Rzadkim objawem opisanym u dwóch kotów z wrodzoną niedoczynnością tarczycy są ataki padaczkowe. Sporadycznie nierozpoznana wrodzona niedoczynność tarczycy może być przyczyną śmierci u kociąt.
Dorosłe koty z nabytą niedoczynnością tarczycy są otyłe, pomimo zmniejszonego apetytu. U kotów tych stwierdzano też:
- nadmierne rogowacenie naskórka,
- ciemną pigmentację skóry,
- nużycę,
- wyłysienia i matową sierść,
- obrzęk śluzowaty twarzy nadający im szczególny wyraz twarzy określany jako facies tragica (twarz tragika).
Rzadko występującymi powikłaniami towarzyszącymi chorobie mogą być:
- suche zapalenie rogówki i spojówki,
- przełyk olbrzymi,
- refluksowe zapalenie przełyku,
- atonia żołądka,
- śpiączka.
Warto również dodać, iż w przebiegu jatrogennej niedoczynności tarczycy dochodzić może do obniżenia ciśnienia krwi, co z kolei prowadzić może do rozwoju ostrej niewydolności nerek.
Rozpoznanie niedoczynności tarczycy u kota
Rozpoznanie stawia się na podstawie objawów klinicznych i badań laboratoryjnych, przede wszystkim opierając się na ocenie funkcjonowania tarczycy. W rutynowym badaniu krwi (morfologia i biochemia) można zaobserwować niedokrwistość oraz podwyższony poziom cholesterolu i triglicerydów. Do potwierdzenia występowania choroby stosuje się oznaczanie poziomu hormonów tarczycy i przysadki:
- tyroksyny całkowitej (T4),
- wolnej tyroksyny (fT4)
- tyreotropiny (TSH).
Niskie stężenie fT4 i T4 przy podwyższonym TSH świadczą o niedoczynności tarczycy. Interpretacja jest jednak nieco bardziej złożona. Oceniając poziom hormonów, weterynarz musi uwzględnić czynniki wpływające na ich wzrost lub obniżenie. Mają tu znaczenie:
Leczenie niedoczynności tarczycy
Leczenie niedoczynności tarczycy u kotów polega na uzupełnianiu niedoboru tyroksyny poprzez stosowanie lewotyroksyny (syntetyczna odmiana hormonu produkowanego przez gruczoł tarczycowy). Lek podawany jest w postaci tabletek.
Dawka początkowa leku wynosi 10–20 μg/kg m.c. doustnie raz dziennie. Po około 4–6 tygodniach terapii należy ponownie ocenić stan zwierzęcia i poziom hormonów tarczycy we krwi. Zależnie od uzyskanych rezultatów dawka leku powinna zostać obniżona bądź zwiększona. Reakcję na leczenie, przejawiającą się zwiększoną aktywnością i poprawą samopoczucia można zaobserwować już po tygodniu leczenia. Ustąpienie innych objawów trwa dłużej – zaburzenia dermatologiczne i neurologiczne mogą zaniknąć dopiero po kilku miesiącach.
Po ustąpieniu objawów klinicznych można spróbować ocenić czynność tarczycy. W tym celu należy odstawić leki na minimum 4 tygodnie (najlepiej 6-8) i oznaczyć poziom hormonów tarczycy.
Rokowania u kota z niedoczynnością tarczycy
W przypadku nabytej niedoczynności tarczycy należy spodziewać się dobrej reakcji na leczenie i rokowanie w tym wypadku jest dobre. Większym problemem terapeutycznym może być wrodzona niedoczynność tarczycy, choroba, w przypadku której rokowanie jest ostrożne. Zastosowanie lewotyroksyny w większości przypadków nie daje pożądanych rezultatów.
W przypadku zbyt późno rozpoznanej choroby pozostają trwałe zmiany w układzie mięśniowo-szkieletowym. U wielu kotów z wrodzoną niedoczynnością tarczycy, pomimo uzyskania prawidłowego stężenia hormonów tarczycy we krwi, nie udaje się wyeliminować nawracających i opornych na leczenie zaparć. Koty te w końcu poddawane są eutanazji.
Koty.pl to portal tworzony przez specjalistów, ekspertów ale przede wszystkim przez miłośników zwierząt.
Zobacz powiązane artykuły
01.12.2024
5 niepokojących sygnałów, że twój kot dobrał się do świątecznego stołu
Ten tekst przeczytasz w 4 minuty
W Wigilię nasze stoły uginają się pod ciężarem tradycyjnych potraw. Ryba po grecku, śledzie, kapusta z grzybami, makowiec czy kompot z suszu – te same aromatyczne dania, które tak kuszą nasze podniebienia, mogą również zainteresować nasze mruczki. Niestety, wiele z tych smakołyków może być dla kotów szkodliwe. Poniżej opisujemy pięć najczęstszych sygnałów, które wskazują, że twój kot mógł dobrać się do świątecznego stołu.
undefined
07.11.2024
Czy kleszcze są niebezpieczne dla kotów?
Ten tekst przeczytasz w 5 minut
Wiosna, lato a nawet wczesna jesień. Nie tylko my w ciepłe, słoneczne dni cieszymy się piękną pogodą. Korzystają z niej również… kleszcze. Te niewielkie pasożyty stają się aktywne już przy temperaturze powyżej 5°C i pozostają zagrożeniem aż do późnej jesieni. Chociaż koty są bardziej odporne na choroby przenoszone przez kleszcze niż psy, to wciąż nie można ich lekceważyć.
undefined
02.10.2024
Kot niewychodzący i pchły - czy to możliwe?
Ten tekst przeczytasz w 4 minuty
Czy kot niewychodzący może złapać pchły? Okazuje się, że tak! Jak domowe mruczki zarażają się pchłami i co zrobić, by uchronić pupila przed tymi uciążliwymi pasożytami?
undefined