Kiedy kot je dziwne rzeczy... Pica u kotów, czyli spaczone łaknienie

Zachowanie kota nie raz może zadziwić nawet doświadczonego opiekuna. Domowe mruczki przejawiają wiele zachowań, które są dla nich całkowicie naturalne i zupełnie nieszkodliwe, jednak niektóre z dziwnych upodobań mogą być objawem niepokojących i groźnych w skutkach problemów... Twój kot je dziwne rzeczy? To może być Pica – po polsku spaczenie łaknienia.

Zespół Pica u kotów

Zespół Pica to zaburzenie polegające na występowaniu apetytu na rzeczy, które są w pewnym sensie żywnością, takie jak nieprzetworzone składniki pokarmowe (np. mąka, surowe ziemniaki, skrobia) lub przedmioty niebędące wcale żywnością (ziemia, kreda, węgiel, tworzywa sztuczne). Co ciekawe, nazwa Pica pochodzi od łacińskiej nazwy gatunkowej sroki (Pica pica).

Takie zaburzenia łaknienia występują u wielu gatunków zwierząt domowych. Mogą pojawić się także u egzotycznych zwierząt utrzymywanych w niewoli, a nawet u człowieka. U kotów domowych Pica występuje dość często – zarówno u rasowych, jak i nierasowych. Jednak problem ten najczęściej występuje u kotów niewychodzących, niezależnie od płci.

Objawy spaczonego łaknienia u kota

Objawem łaknienia spaczonego jest zjadanie różnych znalezionych przez kota przedmiotów. Najczęściej połykane lub przeżuwane przez koty substancje to:

• ziemia z doniczek,
• papier toaletowy,
• plastikowe torebki,
• folia do pakowania zgrzewek wody,
• drewno,
• sznurki,
• tektura,
• żwirek z kuwety,
• kable elektryczne,
• suchy chleb,
• ręczniki.

Kot, który cierpi na zespół Pica, zazwyczaj preferuje tylko jeden, określony rodzaj materiału/substancji.

Konsekwencje łaknienia spaczonego u kotów

W zależności od rodzaju substancji, jakie lubi dany zwierzak, zespół Pica u kotów może stanowić większe lub mniejsze zagrożenie dla zdrowia i życia. Do konsekwencji połknięcia lub żucia substancji do tego nieprzeznaczonych zaliczyć można:

• zatrucie pokarmowe niejadalną rośliną,
• niedrożność przewodu pokarmowego spowodowaną znaczną ilością spożytego materiału,
• zaparcia,
• porażenie prądem przy gryzieniu kabli elektrycznych,
• poranienie przewodu pokarmowego przez ostre fragmenty plastiku czy szkła.

Niektóre zwierzęta mogą też uszkadzać sobie zęby i kaleczyć język. Ze względu na ryzyko takich problemów, kot z taką przypadłością wymaga udzielenia profesjonalnej pomocy.

Przyczyny Pica u kotów

Dotychczas nie ustalono jednoznacznie, dlaczego kot je dziwne rzeczy, które w rzeczywistości są niejadalne. Do czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia u kota tej choroby zaliczają się:

• uwarunkowania genetyczne, szczególnie u orientalnych ras kotów,
• nuda i brak stymulacji,
• niezaspokojone potrzeby i instynkty (np. polowania),
• chorobę sierocą - zapach wełny jest podobny do zapachu sutków karmiącej kotki, zapewnia komfort i bezpieczeństwo,
• chęć zwrócenia na siebie uwagi opiekuna,
• stres np. zaskoczenie, lęk, rozłąka z właścicielem lub śmierć opiekuna,
• możliwe deficyty pokarmowe,
• nieprawidłowy metabolizm cholecystokininy,
• nadczynność tarczycy skutkująca nadmiernym apetytem, w tym na substancje niejadalne,
• kocią białaczkę (FeLV– Feline Leukaemia Virus),
• FIV (Feline Immunodeficiency Virus – FIV/FAIDS),
• anemię związaną z nieprawidłowościami systemu immunologicznego,
• choroby trzustki,
• zaburzenia neurologiczne, szczególnie dysfunkcję kontroli neuronalnej zachowań pokarmowych.

Niektóre z tych problemów dość łatwo wykryć, na przykład wykonując kotu podstawową morfologię, badanie moczu czy USG jamy brzusznej. Trudniejsze będzie ustalenie przyczyny tego zachowania, jeśli Pica u kota będzie miała podłoże psychiczne. Jednak bez względu na podejrzenia opiekunów, konieczna będzie wizyta u lekarza weterynarii.

Leczenie zespołu Pica u kotów

Przede wszystkim stosuje się terapię behawioralną i farmakologiczną, uzależnioną od przyczyn zespołu Pica. Kluczowe jest określenie przyczyny zaburzenia u konkretnego mruczka. Jeśli kot je dziwne rzeczy, to najpierw należy wykluczyć możliwe przyczyny zdrowotne i niedobory pokarmowe. Dalsze postępowanie obejmuje głównie:

• urozmaicenie środowiska i diety kota,
• zapewnienie mu dodatkowego źródła stymulacji oralnej,
• wyeliminowanie lub ograniczenie stresorów oddziałujących na kota,
• uniemożliwienie dostępu do niszczonych przedmiotów,
• podanie leków antydepresyjnych z grupy SSRI.

Wzbogacenie sposobu odżywiania

Bez względu na to, jaka przyczyna leży u podłoża spaczonego łaknienia, działanie zaradcze zawsze obejmuje podawanie kotu różnego rodzaju zabawek nadających się do gryzienia oraz urozmaicenie diety kota od czasu do czasu pokarmem wymagającym gryzienia – na przykład kawałkami surowego mięsa lub twardszymi przysmakami (chyba że istnieją ku temu przeciwwskazania medyczne). Karmę kota stopniowo przekształca się w mieszankę wzbogaconą większą ilość błonnika. Niezbędnym elementem diety kota powinna być również trawa przygotowana specjalnie dla niego.

Odizolowanie kota od zjadanych przedmiotów

Równolegle do zapewnienia kotu stymulacji, należy ograniczyć jego dostęp do niszczonych materiałów czy przedmiotów. Jeśli całkowite odcięcie kota od nich jest niemożliwe, można zastosować nieprzyjemne dla niego zapachy i smaki (np. olejek eukaliptusowy), którymi smaruje się przeżuwane i gryzione powierzchnie.

Zmiana rutyny dnia i dodatkowe aktywności

Ważnym elementem w walce z Pica jest ograniczenie nudy i wzbogacenie środowiska kota. Interaktywne zabawy z opiekunem, duża liczba zabawek do zabawy samodzielnej (chowanych i wyciąganych co jakiś czas, aby wciąż pozostawały atrakcyjne), ciekawe i bezpieczne otoczenie z licznymi półkami, drapakami i kryjówkami oraz przestrzeń umożliwiająca ruch – to podstawowe czynniki zapewniające zajęcie kotu.

Jeśli gryzienie przedmiotów jest wyuczonym sposobem zwracania na siebie uwagi, terapia powinna obejmować całkowity brak reakcji na tego typu zachowanie. Ponadto należy przekierowywać uwagę kota na inne akceptowalne formy zajęcia. Istotne w tym wypadku jest również wyeliminowanie przyczyny. Zatem poświęcanie większej uwagi kotu, lecz nie wtedy, gdy zabiega o nią w sposób przez opiekuna nieakceptowany.

Wspomaganie terapii lekami

Ograniczenie stresu stanowi najważniejszy element terapii mruczków, u których Pica ma charakter obsesyjno-kompulsywny lub uwarunkowane jest lękiem. Terapia w takich wypadkach może zostać wsparta farmakologicznie klomipraminą lub fluoksetyną.