Twój kot zjada dziwne rzeczy? To może być pica

Twój kot je dziwne rzeczy? To może być pica – po polsku spaczenie łaknienia. Jest to zaburzenie polegające na występowaniu apetytu na rzeczy, które są w pewnym sensie żywnością, takie jak nieprzetworzone składniki pokarmowe (np. mąka, surowe ziemniaki, skrobia) lub przedmioty niebędące wcale żywnością (ziemia, kreda, węgiel). Co ciekawe, nazwa pica pochodzi od łacińskiej nazwy gatunkowej sroki (Pica pica).

Kot je dziwne rzeczy…

U kotów domowych pica występuje dość często – zarówno u  rasowych, jak i nierasowych. Częściej jednak u kotów niewychodzących. Płeć nie ma znaczenia.

Najczęściej zjadane przez koty substancje to: ziemia, gumowane przedmioty, papier, drewno, sznurki, wełna,  plastik, bawełnę i jej mieszanki, tektura, żwir, winylowe tasiemki, plastikowe torebki, kable elektryczne, szczotki, fotografie, suchy chleb, ręczniki, rolki papieru toaletowego. Ponadto poszczególne osobniki preferują tylko jeden, określony rodzaj materiału/substancji.

Do konsekwencji fizjologicznych żucia i spożywania substancji do tego nieprzeznaczonych zaliczyć można zatrucie pokarmowe niejadalną rośliną, niedrożność przewodu pokarmowego spowodowaną znaczną ilością spożytego materiału, zaparcia, porażenie prądem przy gryzieniu kabli elektrycznych, poranienie przewodu pokarmowego przez ostre fragmenty plastiku czy szkła itp.

Dotychczas nie ustalono jednoznacznie, dlaczego kot je dziwne rzeczy, które w rzeczywistości są niejadalne.

Możliwe przyczyny pica:

• uwarunkowania genetyczne, szczególnie u ras orientalnych
• nuda i brak stymulacji
• niezaspokojone potrzeby i instynkty (np. polowania)
• chęć zwrócenia na siebie uwagi opiekuna
• czynnik stresujący np. zaskoczenie, lęk, rozłąka z właścicielem lub śmierć opiekuna
• możliwe deficyty pokarmowe, np. spożywanie kości jako uzupełnienie fosforu. Jedzenie wełny może świadczyć o braku błonnika, natomiast spożywanie ziemi – o niedoborach żelaza
• poprawa nastroju kota – zapach wełny jest podobny do zapachu sutków karmiącej kotki, zapewnia komfort i bezpieczeństwo
• nieprawidłowy metabolizm cholecystokininy
• nadczynność tarczycy skutkująca nadmiernym apetytem, w tym na substancje niejadalne
• kocia białaczka (FeLV– Feline Leukaemia Virus)
• FIV (Feline Immunodeficiency Virus – FIV/FAIDS)
• anemia związana z nieprawidłowościami systemu immunologicznego
• choroby trzustki
• zaburzenia neurologiczne, szczególnie dysfunkcja kontroli neuronalnej zachowań pokarmowych

Jak postępować w przypadku pica?

Przede wszystkim stosuje się terapię behawioralną i farmakologiczną, uzależnioną od przyczyn pica. Kluczowe jest określenie przyczyny zaburzenia u konkretnego mruczka. Jeśli kot je dziwne rzeczy, to najpierw należy wykluczyć możliwe przyczyny zdrowotne i niedobory pokarmowe.

Dalsze postępowanie obejmuje głównie urozmaicenie środowiska i diety kota, zapewnienie mu dodatkowego źródła stymulacji oralnej, wyeliminowanie lub ograniczenie stresorów oddziałujących na kota, uniemożliwienie dostępu do niszczonych przedmiotów, a także podanie leków antydepresyjnych z grupy SSRI.

Bez względu na to, jaka przyczyna leży u podłoża spaczonego łaknienia, działanie zaradcze zawsze obejmuje dostarczenie kotu różnego rodzaju zabawek nadających się do gryzienia oraz urozmaicenie diety kota od czasu do czasu kawałkami surowego mięsa lub innymi składnikami wymagającymi dłuższego przeżuwania (chyba że istnieją ku temu przeciwwskazania medyczne). Karmę kota stopniowo przekształca się w mieszankę wzbogaconą większą ilość błonnika. Niezbędnym elementem diety kota powinna być
również trawa przygotowana specjalnie dla niego.

Ważnym elementem w walce z pica jest ograniczenie nudy i wzbogacenie środowiska kota. Interaktywne zabawy z opiekunem, duża liczba zabawek do zabawy samodzielnej (chowanych i wyciąganych co jakiś czas, aby wciąż pozostawały atrakcyjne), ciekawe i bezpieczne otoczenie z licznymi półkami, drapakami i kryjówkami oraz przestrzeń umożliwiająca ruch – to podstawowe czynniki zapewniające zajęcie kotu.

Równolegle do zapewnienia kotu stymulacji, należy ograniczyć jego dostęp do niszczonych materiałów czy przedmiotów. Jeśli całkowite odcięcie kota od nich jest niemożliwe, można zastosować nieprzyjemne dla niego zapachy i smaki (np. olejek eukaliptusowy), którymi smaruje się przeżuwane i gryzione powierzchnie.

Jeśli gryzienie przedmiotów jest wyuczonym sposobem zwracania na siebie uwagi, terapia powinna obejmować całkowity brak reakcji na tego typu zachowanie. Ponadto należy przekierowywać uwagę kota na inne akceptowalne formy zajęcia. Istotne w tym wypadku jest również wyeliminowanie przyczyny. Zatem poświęcanie większej uwagi kotu, lecz nie wtedy, gdy zabiega o nią w sposób przez opiekuna nieakceptowany.

Ograniczenie stresu stanowi najważniejszy element terapii mruczków, u których pica ma charakter obsesyjno-kompulsywny lub uwarunkowane jest lękiem. Terapia w takich wypadkach może zostać wsparta farmakologicznie klomipraminą lub fluoksetyną.

(opracowano na podstawie: Agata Burkat www.homofelidae.pl)